Vraag: De misleiding van onze rechtvaardigheid?

Rechtvaardigheid is een verwarrend begrip. In de bijbel wordt hoog opgegeven over rechtvaardigheid maar ik heb het idee dat ons eigen gevoel van rechtvaardigheid ons vooral op een dwaalspoor brengt.

Genesis 18, 26
[26] En de heer zei: ‘Als Ik in Sodom vijftig rechtvaardigen in de stad vind, zal Ik omwille van hen de hele stad vergiffenis schenken.’

De rechtvaardigheid van de Bijbel heeft doorgaans te maken met de manier waarop wij de ander behandelen. Als de bijbel spreekt over rechtvaardigheid dan is dat echter een aansporing ons eigen gedrag te onderzoeken.

Kijken naar de ander

Als wij mensen spreken over rechtvaardigheid dan gaat het veel te vaak over hoe een ander ons behandelt; hoe wij door de ander onrechtvaardig behandeld zijn, of hoe we teleurgesteld zijn in onze verwachtingen. Daar zit een cruciaal verschil in. De Bijbel vraagt ons om te doen wat binnen onze macht ligt, maar doordat wij denken of spreken over de rechtvaardigheid van anderen word het ineens veel ingewikkelder. Je hebt vaak nauwelijks invloed op wat anderen doen en het ontbreekt je aan inzicht. Het is heel vaak niet aan jou om een ander te vertellen wat hij of zij doen moet.

Onze rechtvaardigheid is wel afgeleid van wat de bijbel daaronder verstaat, oppervlakkig gezien lijkt het er wel op, maar door rechtvaardigheid van die ander te verwachten worden we als kinderen die steeds naar de ander wijzen en de ander de schuld geven. De ander moet eerst maar eens..., en dan zijn wij misschien bereid ook ons eigen gedrag te onderzoeken en zo belanden we veel te vaak in een situatie waarin we verongelijkt of verbitterd worden of zijn geworden. We zijn zo niet in staat om eruit te komen.

Als u dus nog eens een gevoel van onrechtvaardigheid heeft, wees dan voorzichtig en denk niet te snel dat er wat aan gedaan moet worden. Vraag uzelf af, moet ik me hier wel mee bezig houden? Heb ik hier wel invloed op? Bekijk ik het niet te veel vanuit mijn eigen belang? Weet ik wel waarom die ander zoiets heeft gedaan?

Verdraagzaamheid

Soms gaat het om heel onbenullige dingen. Iemand heeft je niet gezien in het verkeer, heeft even niet opgelet of een inschattingsfout gemaakt. Je gaat je op zitten winden omdat je het “ziet” als onbeschoft gedrag en daarbij word door jouw reactie, door jouw gevoel van onrechtvaardigheid, je hele dag verziekt.

Efeziërs 4:1-2
[1] Ik, [...] vraag u dus met aandrang om een leven te leiden dat beantwoordt aan de roeping die u van God ontvangen hebt, [2] en altijd nederig te zijn, zachtmoedig en geduldig, en elkaar liefdevol te verdragen, ...

En zo word de rechtvaardigheid in de bijbel, doordat we haar bekijken vanuit ons eigen beperkte perspectief een bron van veroordeling van de ander. Zo wordt iets wat goed is, voor ons een valkuil.

Romeinen 2:1-3
[1] Maar dan ben jij, mens die oordeelt, wie je ook mag zijn, evenmin te verontschuldigen. Want met je oordeel over anderen veroordeel jij jezelf. Jij die je tot rechter opwerpt, doet immers precies hetzelfde. [2] Wij zijn het erover eens dat God terecht hen veroordeelt die zulke dingen doen. [3] En jij die een oordeel velt over hen die zulke dingen doen, en ze zelf ook doet, reken jij erop dat je aan Gods oordeel zult ontsnappen?

Rechtvaardigheid na een misdaad of grove nalatigheid

Als je iets is aangedaan, dan kan het zoeken naar gerechtigheid ook een valkuil voor je worden. Nu is het zeker niet mijn bedoeling om iedere gang naar de rechter te ontraden, de wereldse rechtsgang heeft wel degelijk zijn plaats. Waar ik voor wil waarschuwen is dat je het onbetaalbare terugbetaald wilt zien.

De zonde die de een, de ander aandoet is een schuld die ze niet kunnen terugbetalen. Je ziet soms dat mensen eindeloos door blijven procederen om maar hun recht te halen. Laatst zag ik een jonge vrouw op TV die had geprocedeerd tegen de staat en tot haar eigen verbazing had gewonnen. Toen overwoog ze ook nog om de betrokken personen zelf voor de rechter te dagen. Ik denk dan: Meisje toch, je vergooit je jeugd aan deze dingen en het brengt je niets dan stress en bitterheid. Wanneer is het genoeg? Waar ga je stoppen? Laat het ook een keer los. Echte voldoening komt er op deze manier niet. Je bent nu nog een jonge mooie vrouw, straks ben je oud en is je hart verzuurd. Vergeet niet iets van je leven te maken. Laat jezelf toch door God geven aan een man als kostbaar geschenk en waak over het heil van je ziel in plaats van het aan deze onmogelijke dingen te offeren. Probeer de onschuld van je jeugd (van wat daar nog van over is) te beschermen, bewapen jezelf niet en bouw geen muren om je heen. Laat deze zonde niet ook jouw leven verwoesten! Zie in dit verband ook: "Vergeving".

Wij mensen hebben de behoefte om het kwaad te duiden en om zelf niet bij het kwaad betrokken te raken. Daarom hebben de de neiging om goed en kwaad te scheiden (polarisatie) en om te oordelen. Het oordeel is nodig om te kunnen duiden zo gaat de redenering. In de bijbel staat echter: Met uw eigen oordeel zult u veroordeeld worden. Dit kan wat abstract overkomen daarom wil ik het schema hiernaast trachten dit concreet te maken zodat je het gaat herkennen.

In dit schema zitten een aantal thema's verwerkt die je in de wereld om je heen ziet gebeuren en die ik in de tekst hieronder vet heb afgedrukt:

Onrecht plant zich voort van dader naar slachtoffer. Dit verschijnsel word doorgaans niet begrepen en daardoor ook niet als waarschuwing opgevat.

Onrecht werkt altijd twee kanten uit, zowel de dader als het slachtoffer worden geraakt. Ook dit word doorgaans niet herkend.

Ook de dader heeft een bron van zijn kwaad

Het slachtoffer veroordeeld de daad van de dader. De dader heeft een schuld bij het slachtoffer. Dit word ook wel destructief recht genoemd omdat alles wat daaruit voort komt destructief is: Haat, boosheid, veroordeling, schuld, depressie.

Het slachtoffer komt door deze “gerechtvaardigde beschuldiging” zelf nog verder in de problemen. Het onrecht zet zich vast en begint zijn vernietigende werk in het slachtoffer.

Het slachtoffer komt in nood. Door deze druk word zijn of haar weerstand afgebroken.

Het slachtoffer zal in die situatie:

• verharden, (het gevoel steft af)
• krijgt een zwart beeld van de omgeving en de mensen om hem/haar heen
• Word in die kwetsbare positie verleid om zelf onrecht te begaan. Het maakt toch niets meer uit, of ik heb recht op alcohol/drugs/sex

Niet zelden gaan mensen dit hele traject door en worden zelf dader. Ze worden dan door hun eigen woorden, destijds uitgesproken over die vorige dader, veroordeeld.

Het nieuwe slachtoffer heeft net zo min als jij destijds, begrip voor waar jij als dader doorheen gegaan bent. Slap gelul, je hebt zoiets niet te doen. En reageert met jou te veroordelen, net als jij destijds...

Wat zo rechtvaardig lijkt en voelt word een strop waar je zelf je hoofd in steekt. Misschien dat deze toelichting je motiveert om toch eens te onderzoeken wat vergeving nu precies inhoud. Of er misschien meer achter zit dan soft gewauwel. Je kunt besluiten de visuele cirkel van onrecht te doorbreken.