Wat is predestinatie?

Predestinatie is het geloof dat God alles van tevoren heeft beschikt en dat de mens daarom in feite geen eigen beschikkingsrecht, of geen eigen keuzevrijheid heeft.

Waar komt predestinatie vandaan?

Predestinatie is het gevolg van de mens die zijn eigen beperkingen toepast op God.

Een atheïst zegt: “Wat ik niet kan zien of voelen bestaat niet” daarmee onderwerpt hij de realiteit aan zijn eigen beperkingen. Eigenlijk zegt hij: Ik geloof niet dat er iets is wat groter is dan mijzelf en ik geloof niet dat er dingen zijn die ik niet kan zien en kennen.

Door zichzelf weg te zetten als ultieme bron van kennis zegt hij eigenlijk “Ik ben God”.

“Gelovigen” die uitgaan van de predestinatie leer doen iets vergelijkbaar. Een mens is een sequentieel wezen. Ze is gebonden aan de tijd. De tijd gaat vooruit en de mens is daaraan gebonden. Je kunt als mens niet vooruit in de tijd (sneller vooruit dan het normale voortschrijden van de tijd) of terug in de tijd. Je kunt niet in de toekomst zien, je kunt niet zien op andere plaatsen dan waar je nu bent en je kunt niet zien in het verleden. Het verleden is weg. Wat we wel kunnen doen in ons geheugen afzoeken naar herinneringen. Dat is een beperkte vorm van het terughalen van gegevens over het verleden. Je haalt daarmee niet het verleden zelf terug maar alleen herinneringen daarvan.

De predestinatie leer is gebaseerd op dit uitgangspunt: God kan alleen de toekomst voorspellen als de toekomst vast ligt. “Het kennen van de toekomst” en “Predestinatie” worden aan elkaar gekoppeld. Dit uitgangspunt is foutief zoals we zullen zien, en daarmee is ook de predestinatieleer ongeldig en zelfs onbijbels. God kan namelijk de toekomst voorspellen van dingen die niet werkelijk gebeuren. Als je dit een rare zin vind, we komen hier later nog op terug.

Als een mens zegt iets te weten over de toekomst dan betekend dat in feite dat hij gelooft dat het een vaststaand feit is en dat het niet meer kan veranderen. Als je in een tabel kijkt naar de stand van de maan over een jaar, dan is zo'n voorspelling gebaseerd op het feit dat de maan, de aarde en de zon zich in een vastgestelde baan begeven en dat ze zich daarmee voorspelbaar gedragen. Alleen dingen met voorspelbaar gedrag laten zich voorspellen, voor mensen.

Voorspellend vermogen van God

Om je een beeld te kunnen vormen van het voorspellend vermogen van God, moet je zijn eigenschappen kennen en ook serieus nemen. God is onbeperkt in het weten, overzien en hij is ook niet gebonden aan tijd. God heeft denk ik (minimaal) drie manieren om in de toekomst te kunnen kijken.

Vooruitzien door berekening

Vooruit zien door berekening is heel goed te illustreren door wat de hedendaagse meteorologen doen. Ze maken een model van de aarde, de opwarming, de dynamiek van het water in de lucht en de luchtstromingen, en daarmee trachten ze het weer te voorspellen. De kwaliteit van zo'n voorspelling is van een aantal dingen afhankelijk:

• De kwaliteit van het model. Hoe nauwkeurig beschrijft zo'n model de realiteit? De kwaliteit van zo'n model word o.a. beperkt door onze kennis van de natuur.

• Door de rekencapaciteit van onze computers

• De geheugencapaciteit van onze computers

Als je nu weet dat God op deze manier exact kan “inschatten” wat er gaat gebeuren onder bepaalde omstandigheden, omdat hij exacte kennis heeft van alles, geen beperkingen heeft in geheugen of verwerking capaciteit, dan heb je daarmee het vermogen van God beschreven om gebeurtenissen accuraat te voorspellen die niet daadwerkelijk gaan gebeuren. De zogenaamde “Wat gebeurd er als...” voorspelling.

Een voorbeeld hiervan lezen we in 1 Samuel 23:1–13

1 Men vertelde David: Zie, de Filistijnen strijden tegen Kehila en zij plunderen de dorsvloeren.

2 En David raadpleegde de HEERE en vroeg: Zal ik op weg gaan en deze Filistijnen verslaan? De HEERE zei tegen David: Ga, u zult de Filistijnen verslaan en Kehila verlossen.

3 De mannen van David zeiden echter tegen hem: Zie, wij zijn hier in Juda al bevreesd; hoeveel te meer als wij naar Kehila, naar de gelederen van de Filistijnen zullen gaan.

4 Toen raadpleegde David de HEERE opnieuw, en de HEERE antwoordde hem en zei: Sta op, trek naar Kehila, want Ik geef de Filistijnen in uw hand.

5 Zo gingen David en zijn mannen naar Kehila. Hij streed tegen de Filistijnen, dreef hun vee weg en bracht hun een grote slag toe. Zo verloste David de inwoners van Kehila.

6 En het gebeurde toen Abjathar, de zoon van Achimelech, naar David vluchtte in Kehila – hij kwam met de efod in zijn hand –

7 dat Saul verteld werd dat David naar Kehila gekomen was. En Saul zei: God heeft hem in mijn hand overgegeven, want hij heeft zich ingesloten door een stad met poorten en grendels binnen te gaan.

8 Toen liet Saul al het volk ten strijde roepen om naar Kehila te trekken en David en zijn mannen te belegeren.

9 Toen David te weten kwam dat Saul dit kwaad tegen hem beraamde, zei hij tegen de priester Abjathar: Breng de efod hierheen.

10 En David zei: HEERE, God van Israël, Uw dienaar heeft duidelijk gehoord dat Saul van plan is naar Kehila te komen, om de stad omwille van mij te gronde te richten.

11 Zullen de burgers van Kehila mij in zijn hand uitleveren? Zal Saul komen, zoals Uw dienaar gehoord heeft? O HEERE, God van Israël, vertel het Uw dienaar toch. De HEERE zei: Hij zal komen.

12 Daarna zei David: Zullen de burgers van Kehila mij en mijn mannen overleveren in de hand van Saul? En de HEERE zei: Zij zullen u overleveren.

13 Toen stonden David en zijn mannen op, ongeveer zeshonderd man, en zij vertrokken uit Kehila. Zij gingen waar zij maar konden gaan. Toen Saul verteld werd dat David uit Kehila ontkomen was, zag hij ervan af daarheen uit te trekken.

Doordat David de raad van God vraagt en opvolgt, word voorkomen dat de voorspelling in vervulling gaat. Merk op dat de vraag “Zullen de burgers … mij uitleveren” stilzwijgend omvat: “Als ik daar blijf”. De profetie zal alleen in vervulling gaan als David in Kehila blijft.

Vooruitzien door vooruitzien

Een tweede manier van voorspellen van de toekomst is te vergelijken met wat er gebeurd als we op worden getild, vanaf het “platte” aardoppervlak omhoog, dan kunnen we verder vooruit kijken en verder terug. Zo is God verheven boven de tijd. Hij kan vooruit zien en terug kijken. Gewoon vooruitzien wat er gaat gebeuren of terugzien wat er gebeurd is.

Het word nog wat abstracter als je jezelf gaat proberen voor te stellen dat God zich helemaal niet op die “tijdlijn” bevind. Voor Hem is het dus geen vooruit zien of terug zien. maar gewoon zien. De mens heeft keuze vrijheid en God ziet gewoon wat hij doet gedurende heel zijn leven.

Als er dus staat: “God heeft vanaf het begin bepaald...”, dan kun je dat alleen goed verstaan als je ook begrijpt dat God jouw leven kan overzien vanaf het begin. Hij baseert zijn beslissingen dus niet op onvolledige informatie en Hij hoeft je ook niet door zijn paadje heen te duwen om er voor te zorgen dat zijn voorspellingen gaan uitkomen.

God hoeft dat niet te doen, maar hij kan het wel… (Zie hierna)

De toekomst bepalen door invloed

God kan de toekomst ook bepalen door zijn invloed te gebruiken en hij doet dat ook als Hij dat wil, maar Hij doet het niet in alles. Er zijn wel degelijk dingen waarvan God bepaald hoe het moet gebeuren, en waarbij Hij dit niet overlaat aan de “menselijke willekeur”. Een goed voorbeeld daarvan is zijn plan met Israël en Zijn reddingsplan voor de mens. God heeft vastgesteld dat elke mens de kans moet krijgen om er voor te kiezen zich aan Hem over te geven en daardoor gered te worden. Zijn reddingsplan is vooraf bepaald door Zijn invloed.

God heeft ook voorspellingen gedaan over Israël. Hij laat niet toe dat de Satan de heidenen ertoe aanzet om Israël volledig van de kaart te vegen en er zo voor te zorgen dat Gods voorspellingen niet kunnen uitkomen.

Samenvatting

Het zien in de toekomst door God is dus een divers begrip. Er zijn verschillende manieren waarop Hij dit kan doen

Dit is iets waar wij als mens niet bij kunnen als we daar onze eigen platte referentiekader op los laten. Vanuit menselijk perspectief, vanuit onze menselijke beperkingen zijn geen van deze dingen mogelijk. Het is daarom niet zinvol om vanuit ons perspectief te beoordelen of God iets wel of niet kan. In plaats daarvan moeten we onze eigen beperkingen onder ogen zien, ze los laten en ons voorstellingsvermogen gebruiken wat de toekomst voorspellen zou kunnen inhouden als je deze beperkingen niet hebt. Vanuit een atheïstisch standpunt is dit vrijwel onmogelijk, juist omdat de atheïst zichzelf als referentiekader ziet.

De predestinatieleer houd alleen rekening met het bepalen van de toekomst door invloed. Dit is een zeer beperkte visie op de mogelijkheden van onze God.

Andere doc formaten: