Therapie

Een korte introductie op begrippen als psychiatrie en psychologie en de verwarring die hierover is.

Diagnosen

Een aantal jaren terug betekende een psychologische diagnose in mijn beleving het vaststellen van bepaalde typische gedragspatronen die worden aangeduid met de naam van een bepaald syndroom. Als je in de DSM 4..5 kijkt dan word deze indruk ook bevestigd want daar worden ziekten gediagnosticeerd a.d.h.v. bepaalde symptomen in gedrag. Er word gesteld dat het hanteren van de DSM nuttig is doordat het bepaalde syndromen een naam geeft waardoor de benoeming van geestelijke problemen binnen de hele beroepsgroep is gestandaardiseerd. Tot zover geen probleem.

Oorzaken vanuit de chemie

Wat later werd ik geconfronteerd met de theorie dat psychische aandoeningen worden veroorzaakt door een chemische onbalans in de hersenen. Als ik hier destijds over in gesprek ging dan werd hierover wat lacherig gedaan, niemand nam dit serieus. Het was als een gerucht, een zachte wind vanuit het westen, niemand leek te weten hoe het precies zat of waar dit verhaal vandaan kwam. Maar gedurende de jaren daarna veranderde dit. Deze chemische visie werd steeds vaker ook hier in de spreekkamer verwoord.

Volgens dit model worden psychiatrische ziekten, die “chemische onbalans” ook behandeld met chemische medicijnen. Er zijn dus psychiaters die in dit model geloven, of in elk geval dit model actief uitdragen en volgens deze theorie behandelen.

Binnen dit model gebeurd echter nog iets. De woorden diagnose en ziekte krijgen hier een heel “fysieke” betekenis. (zie verderop)

Genen

Weer wat later werd ik geconfronteerd met de gedachtegang dat vrijwel alle psychiatrische ziekten worden veroorzaakt door defecten in de genen. Het zal je misschien niet direct opvallen, maar hiermee is er in dit model geen ruimte voor oorzaken door externe omstandigheden en heb je zelf ook geen invloed op wat er met je gebeurd. Je bent ten slotte niet in staat om je genen te veranderen.

Modellen

Maar als je naar de oorzaken van geestelijke problemen kijkt, wat zijn dan de alternatieven?

Het Trauma model (M1)

Het trauma model is een model waarin de mens als geheel over het algemeen een goed functionerend systeem vormt, maar wat door overbelasting in de problemen kan komen. Geestelijk gezien kan een mens in dit model overbelast worden door trauma: verwaarlozing, misbruik en fysiek en psychisch geweld, en daardoor traumatische gedrag laten zien. De geest van de mens gaat afwijkend functioneren als gevolg van traumatische (= beschadigende) omstandigheden die inwerken op de mens als geheel. Dit model is een bewezen model aangezien oorzaak en gevolg heel vaak in de wereld om ons heen kunnen worden waargenomen.

Het biochemische model (M2)

Het tweede model is een puur theoretische model wat voortkomt uit de psychiatrische beroepsgroep die een mens beziet als een biochemische machine. Ze is het gevolg van een sterke wens om psychische ziekten te kunnen duiden met een fysieke diagnose, de wens om wetenschappelijk, lees fysiek meetbaar, aan te kunnen tonen of een mens ziek is net zoals andere artsen dat doen. Dit model valt of staat echter door de volgende vraag:

Is een mens daadwerkelijk een systeem wat zich volledig laat beschrijven in biochemische termen? Of anders gezegd, heeft een mens een geest die zich volledig laat verklaren door chemische processen.

Beproeving van deze modellen

Het tweede model (M2) zal bijvoorbeeld onherroepelijk falen wanneer een mens wel degelijk ook een geest heeft die zich niet laat beschrijven en verklaren in materiële termen. De feiten op dit moment zijn dat mensen die opereren vanuit dit model hardnekkig op zoek zijn naar een fysieke diagnose en naar fysieke behandelingen, en dat zij daar tot op heden erbarmelijk in falen, en dat daarbij de gebruikte “medicijnen” op langere termijn zonder uitzondering schadelijk zijn voor een mens.

Als je kijk naar het trauma model (M1) dan zie je dat in de reguliere psychologie wel degelijk realistische diagnosen worden gesteld en dat er vaak reële en vaak blijvend resultaten worden gehaald.

Overdenking

Wat zou er gebeuren als we echt zouden luisteren naar wat mensen zeggen over hun ervaringen, zelfs de diepe trauma's waar ze doorheen zijn gegaan, in plaats van hun levens vooral te zien als een middel om onze eigen theorieën en categorieën te valideren?

Wat als we de eigen verklaringen van mensen niet zouden zien als wartaal, maar in plaats daarvan als betekenisvol en relevant, zelfs als het gefragmenteerd is en soms tegenstrijdig lijkt, als een manier om te begrijpen wat er omgaat in hun geest en in hun leven.

Gail Hornstein, overgenomen en vertaald uit a straight talking inroduction to Psychiatric Diagnosis.

Verwarring

Verschillende benaderingen

Heel verwarrend is dat sommigen behandelaars helemaal niet geloven in een puur fysiek model en anderen hier juist heel ver in gaan. Hierbij is men in de psychologie vaak zeer kritisch naar het biochemische model en denkt men in de psychiatrie veel vaker wel conform het biochemische model.

Verschillende betekenissen van woorden

Heel verwarrend is dat in het eerste model het woord ziekte zowel geestelijk als lichamelijk kan zijn en in het tweede model refereert het woord ziekte en diagnose expliciet alleen aan fysieke omstandigheden. Dit tweede model is in de laatste jaren, door de druk van de farmaceutische industrie, zo dominant geworden dat sommige psychologen (die niet geloven in het biochemische model) de woorden ziekte en diagnose zijn gaan vermijden. Treffend in dit opzicht is de volgende quote:

Het lijkt te voor de hand liggend om uit te spreken, dat als je iemand een psychiatrische diagnose geeft, dan neem je aan dat ze lijden aan een medische ziekte. (1)

In de bovenstaande quote zien we twee dingen: Het woord diagnose word gekoppeld aan het fysieke, blijkbaar kun je geen geestelijke diagnose uitvoeren, en twee het woord “medisch” word hier gebruikt als een synoniem van “fysiek”. Deze constateringen zijn dus in direct contrast met de visie die ik aan het begin van dit stuk onder woorden bracht, en wat mogelijk ook voor u verwarrend is.

(1) Straight talking indroduction to Psychiatric Diagnosis

Verwarring door vele stromingen binnen de geestelijke gezondheidszorg

Ook best verwarrend is dat het gebied van de geestelijke gezondheidszorg heel breed is. Ze omvat

Christelijke pastoraat,

Christelijke psychologie,

Systeem theorie,

Klassieke Psychologie (Freud, Jung),

Humanistische Psychologie

Geestelijke “healing” vanuit een New-Age visie. Dit is op zichzelf al weer een zeer gevarieerd aanbod.

Beperkingen van de geestelijke gezondheidszorg

In al deze stromingen zit heel veel kaf onder het koren, maar ook de meer traditionele of reguliere psychologie is zeker niet perfect. Het probleem is dat er al heel vroeg in de geschiedenis van de psychologie problemen zijn ontstaan. Freud zag de mens als het product van evolutie, als een dier gedreven door seksuele driften. In dit denigrerende mensbeeld kom je geen begrippen als “verantwoordelijkheid” en “ethiek” tegen. Later kwamen daar problematische theorieën bij als zoals de biochemische visie en de genetische visie, ook daar is geen ruimte voor ethiek en eigen verantwoordelijkheid.

Later is daar de systeem theorie bij gekomen. Hierin is veel meer aandacht voor menselijke interactie en de gevolgen daarvan op het functioneren van een mens. Een mens is een relationeel wezen en de geest van de mens is gevoelig voor verstoringen in menselijke relaties. Ook in de Contextuele therapie is duidelijk een belangrijke plaats ingeruimd voor begrippen als menselijke interactie, loyaliteit, autonomie, verantwoordelijkheid en ethiek. Met name de laatste is een zeer hoopvolle benadering omdat het de mens ziet als een volwaardig individu met met een grote potentie tot herstel, waarbij je na “therapeutische behandeling” ook vaak duidelijke en blijvende resultaten ziet.

Criteria voor begeleiding bij geestelijke problemen

Als je op zoek bent naar hulp voor geestelijke problemen dan is het vinden van een goede hulpverlener niet altijd even gemakkelijk. Hieronder worden wat aanwijzingen gegeven om je hier bij te helpen.

Als u meer informatie wild over contextuele therapie en andere vormen van therapie, Hieronder vind u een aantal voorbeelden van redelijk toegankelijke hoofdzakelij Nederlandse lectuur over dit onderwerp maar u kunt natuurlijk ook gewoon bij een hulpverlener langs gaan voor meer informatie.

Balans in beweging	De onverbrekelijke band	Door het oog van de familie
Erfgoed	Laat je niet ontmoedigen	Leren over leven in loyaliteit
Leven of overleven	Living with Voices	Oneindig loyaal
Ontwikkelingen in de contextuele therapie	Op de schouders van ouders	Ouders op hun plek
Psychosis as a Personal Crisis	Samengesteld	The causes of mental health problems
The new laws of Psychology	Twaal contextuele methodieken

Elke afbeelding bevat een link naar een scan op ware grootte van zowel de voorkant als de achterkant van het boek. (voor zover beschikbaar) Op deze pagina kunt u nog verder uitvergroten door: “rechter muis toets”, “Afbeelding weergeven”. (of view image)

X

Andere doc formaten: